O co tu chodzi?
Witaj w przestrzeni ginących światów. Chcemy oprowadzić Cię po miejscach, które przemijają, umierają, pozostają w niewidzialnych warstwach miast, ale często są też tym, co sami nosimy w sobie. Będzie to śląska “bebokologia”.
Zatrzymaj się.
Stań na chwilę w środku miasta i zastanów się nad tym, czy ono zawsze tak wyglądało? Na co dzień w pędzie mijamy nieodkryte miejsca, które w (nie)widzialny sposób wpływają na to, jak żyjemy. Miejsca znikają i się pojawiają. Przestrzeń zapełnia się znaczeniami. Sięgamy do przeszłości, by opowiedzieć o teraźniejszości. O nieoczywistej stronie Śląska. Próbujemy zachować pamięć o miejscach, które giną, ale nie wskrzeszamy zmarłych. Zwracamy uwagę na przemijalność i warstwowość doświadczeń, które się na siebie nakładają oraz przenikających się przestrzeni. Często to, co widzimy, jest tak naprawdę czymś innym.
Będziesz mieć do czynienia z rozproszonymi miejscami, które mają punkty styczne.
Duchy (Zmory) wychodzą z różnych miejsc, a my wywołujemy je, by stworzyć z nimi wspólnotę. Widma (Nocnice), o których wspominamy, są dość niespokojnymi istotami, można porównać je do śnieżącego obrazu w starym telewizorze. Zombie (Utopce) nie stanowią zagrożenia, trwają zawieszeni pomiędzy życiem i śmiercią, nie znając swojej przyszłości.
Chcemy podkreślić lokalność i zwrócić Twoją uwagę na to, co bliskie, a tak dalekie. Próbujemy nauczyć się żyć z dziedzictwem u boku. Jesteśmy pokoleniem między światami, należącym trochę do tego, co bezpowrotnie minęło, a trochę do tego, co jeszcze nadejdzie i powróci. Przywołujemy powidoki. Chcemy zatrzymać te miejsca, które się da, i uświadamiać o ich istnieniu.
Wsłuchaj się we wszystkie rytmy – przeszłe, obecne i przyszłe – odbijające się echem od miejsc zapełniających ginące światy. Pozwól poprowadzić się w (nie)znajome przestrzenie, poznać te, które już znasz, zajrzeć do podziemi.
Wejdź w ginące światy.
Zin
Źródła:
M. Bulsa, Ulice i place Katowic, red. G. Grzegorek , Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek Katowice 2012.
B. Tracz, Gliwice. Biografia miasta, Muzeum w Gliwicach 2020.
B. Tracz, Ułamki miasta. Z przeszłości Gliwic w XX wieku, Muzeum w Gliwicach 2011.
Żydzi na górnym śląsku. Wystawa stała w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich, Muzeum w Gliwicach 2019.
L. Jodliński, Dom tekstylny Weichmanna. Seidenhaus Weichmann – przywrócony z niepamięci, w: Gliwice znane i nieznane. Zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego, s.14-17
A. Kwiecień, Spacerem po ulicy Zwycięstwa oraz Teatr Miejski w Gliwicach, w: Gliwice znane i nieznane. Zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego, s. 78-83
D. Walerjański, Za bramą innego świata. Stary cmentarz żydowski, w: Gliwice znane i nieznane. Zabytki Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego, s. 84-91
A.Syska, T.Kiełkowski, Styl gotycki wyklucza się, Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, Katowice 2015.
L. Jodliński, Petycja Bernheima. Zwycięstwo Dawida nad Goliatem, w: Żydzi gliwiccy. Materiały z konferencji, op.zbiorowe, Muzeum w Gliwicach 2006, s. 219-254.
https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/g/76-gliwice/99-historia-spolecznosci/137296-historia-spolecznosci
G. Kuźnik, Górnośląscy Żydzi procesowali się z Hitlerem, „Dziennik Zachodni” 19.09.2015, https://dziennikzachodni.pl/gornoslascy-zydzi-procesowali-sie-z-hitlerem-historia-dz/ar/8125254 [dostęp: 25.05.2021].
Żydzi na górnym śląsku. Wystawa stała w Domu Pamięci Żydów Górnośląskich, Muzeum w Gliwicach 2019, s. 82.
L. Jodliński, Pan Bernheim z Gliwic idzie na wojnę z III Rzeszą, “Wyborcza Gliwice” 14.04.2014, https://gliwice.wyborcza.pl/gliwice/7,95519,15796390,pan-bernheim-z-gliwic-idzie-na-wojne-z-iii-rzesza.html [dostęp: 25.05.2021].
Ilustracje:
Dom Fedora Karpego: https://fotopolska.eu/1142036,foto.html
Widok na synagogę: https://fotopolska.eu/1547142,foto.html
Narodowe Archiwum Cyfrowe: 3/2/0/-/6699 –
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5946065, 3/1/0/17/1238 –
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/9678456, 3/1/0/11/12612 –
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5912207, 3/1/0/11/582 –
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5964283/-obiekty/303848#opis_obiektu, 3/107/0/3/182 –
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/9369491, 3/40/0/1/319 –
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5933924
Organizatorzy
Projekt zrealizowany w ramach Akademii Interpretacji Dziedzictwa i projektu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach JEDEN UNIWERSYTET – WIELE MOŻLIWOŚCI. Program Zintegrowany współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
